Óreiða, normalkúrva eða list

Einstein entist ekki ævin til að setja saman eina allsherjarkenningu um lögmál alheimsins, svokallaða sameinaða sviðskenningu. Fyrst honum tókst það ekki, verður einhver bið á að það verði gert (a.m.k. að fram komi kenning, sem A.E. sjálfum hefði líkað, þ.e sem sett er saman á "listrænan hátt", eins og hann hefði orðað það).

 

Flestir vilja hafa gott skipulag á hlutunum, finnst það öruggara. Fyrirsjáanleiki þykir æskilegur. Jarðfræðingar sáu þó ekki fyrir stóra jarðskjálftann í Kaliforníu árið 1989 og veðurfræðingar sáu ekki fyrir gífurleg flóð af völdum mikils úrhellis í Miðausturlöndum árið 1993. Enginn sá fyrir gos í Eyjó, nema einn strákur í Mosó með brennandi áhuga á jarðskjálftum. Og enginn sá fyrir, að ReyKóp yrði stjórnað af anarkistum árið 2010. Það virðist því ekki vanþörf á einni allsherjarkenningu, sem getur sagt fyrir um allskonar.

Hagfræðin hefur gert ráð fyrir því, að verðbréfamiðlarar vegna djúps skilnings þeirra á peningum og stjórnarfari, geti spáð fyrir um gengi verðbréfa og að ákvarðanamynstur þeirra fylgi í raun normalkúrvu, a.m.k. þegar til lengri tíma er litið. Þeir geti nýtt sér djúpan skilning á þjóðmálum og fyrri reynslu til að sjá fyrir hreyfingar á markaðnum. (sbr. Lakatosian hard core axiom of the economic research program - Rosser 1993). Reynslan hefur þó sýnt að þessar ályktanir standast þó ekki raunveruleikaprófið. Í rauninni gilda þar lögmál óreiðu. Hin minnsta yfirsjón getur haft afdrifaríkar afleiðingar. 

Stjórnmálamenn trúa því stundum, að þeir geti séð fyrir og stjórnað hegðun kjósenda, sem séu í raun bara normalkúrfuafglapar. Þetta stenst heldur ekki raunveruleikaprófið. Kjósendur haga sér nefnilega ekki eftir línulegu mynstri. Langtímaspár eru því útilokaðar vegna þeirrar óvissu, sem ríkir í upphafi hvers ferlis og sem margfaldast hratt með tímanum.  Stjórnmálafræðingar virðast alltaf jafn undrandi á þessu.

Lýðræðið stendur mitt á milli alræðis og stjórnleysis en getur fallið í hvora áttina sem er. Almennar kosningar eru oft fyrsta skrefið í átt til lýðræðis í þeim löndum þar sem stjórnleysi hefur ríkt. Til að lýðræðið haldi velli þurfa kosningar að þjóna tilgangi sínum, þ.e. hafa áhrif á stjórnmálaþróunina. Að öðrum kosti missa þær marks. Kjósendur vilja, og geta haft áhrif. Þeir eru þó ekki eylönd og margt í umhverfinu hefur áhrif á hegðun þeirra. Þeir hópast saman. Möguleikar nýrra framboða til að komast til valda eru því afar litlir og það krefst mjög sérstakra aðstæðna í þjóðfélaginu. (sbr. Sznajd model (Stauffer, 2001)).

Þegar normalkúrfuatkvæðin uppgötva að þau hafa lítil sem engin áhrif í lýðræðislegu þjóðfélagi er fjandinn laus. Þá skapast jarðvegur fyrir aukinni óreiðu. Menn verða eins og hengdir upp á þráð (eða vír). Þá skapast jarðvegur fyrir stjórnleysi. En það þarf snillinga eða allskonar listamenn til að sannfæra þá sem áður dreymdi um íbúalýðræði eða jafnvel ofurlýðræði um að stjórnleysið sé framtíðin.  Í því er listin fólgin.    

Keep it Simple
       BB KING

ps
óreiða leiðir til nýs stöðugleika 

Athugasemdir

[Frumburðurinn (IP-tala skráð) 31.5.2010 kl. 22:11]

Það var alveg rétt sem RRE sagði eitt sinn: "þú ert ógilleur nidlingur"!

Frábært blogg :)