Nóbelsverðlaunin í bókmenntum 2017 til Kazuo Ishiguro

"Fáir rithöfundar dirfast að segja eins lítið og Ishiguru, um hvað þeir meina."
Mark Kamine, A Servant of Self-Deceit, Massachusetts Review 1989,22

Ef þú vilt frá Nóbelinn í bókmenntum skaltu skrifa á ensku. Það er öruggast.

Kazuo Ishiguro (f. 1954) er Breti, þrátt fyrir japanskt nafn sitt, því hann fluttist barnungur með foreldrum sínum frá Nagasaki til UK þar sem faðir hans starfaði sem haffræðingur. Ishiguro útskrifaðist frá Háskólanum í Kent árið 1978 með BA-gráðu og meistaragráðu í ritlist tveimur árum síðar frá Háskólanum í East Anglia. Hann hef­ur fjór­um sinn­um verið til­nefnd­ur til Man Booker verðlaunanna og hlaut þau reyndar árið 1989 fyrir bókina The Remains of the Day (Dreggjar dagsins).

Þrjár kvikmyndir hafa verið gerðar eftir bókum hans, The Remains of the Day (1993), The White Countess - (kvikmyndahandrit 2005) og Never Let Me Go (2010). Ishiguro hefur einnig skrifað söngtexta við lög jazzsöngkonunnar Stacey Kent o.fl.

Ishiguro hefur lengi verið mikils metinn rithöfundur einkum meðal enskumælandi bókmenntanörda. Margir nefna bækur hans Dreggjar dagsins og Slepptu mér aldrei sem bestu bækur sem þeir hafa lesið. Sú fyrri er mjög auðlesin og eftirminnileg ekki síst vegna frábærrar túlkunar leikaranna Anthony Hopkins og Emma Thompson á sögupersónum bókarinnar í samnefndri kvikmynd frá árinu 1993.

Til gamans má nefna að upphafssetningin í Slepptu mér aldrei hefur verið tilnefnd sem ein af tíu mest óspennandi upphafssenum bókmenntanna: "Ég heiti Kathy H. Ég er þrjátíu og eins árs gömul og ég hef nú unnið við liðveislu í ellefu ár."
Svar Ishiguro við þessum brandara er: "Þið getið sagt það sem þið viljið en það er ÉG, sem á senuna þegar Kathy missir blýantinn sinn."

Ishiguro er afar vandaður rithöfundur og að lesa bækur hans er eins og að borða upp úr stórum konfektkassa frá Anthon Berg. Allir molarnir eru frábærir en sumir eru þó bestir og maður vill meira þegar kassinn er tómur. Ishiguro er vel að Nóbelsverðlaunum kominn. 

Ishiguro hefur sagt, að sér finnist ekkert sérstaklega skemmtilegt að skrifa bækur, reyndar finnst honum það hálfgert púl ("That is always a bit of a slog." 1) 
Hann er lengi að skrifa, t.d. vann hann í þrjú ár að bók sinni Dreggjar dagsins. Af þeim fóru tvö ár í undirbúning og söfnun efnis.2)
Yfirleitt ver hann a.m.k einu ári í að undirbúa bók og einu ári til viðbótar í skriftir. 

Margir gagnrýndu sænsku akademíuna fyrir valið á Bob Dylan þá hann hafi átt þau verðlaun fyllilega skilið. Ishiguro er hæglátur og kurteis maður og verður ekki til vandræða eins og Dylan. Bækur hans hafa almenna skírskotun til lesenda og hann er vinsæll höfundur í Bretlandi og víðar. Hann er góður sögumaður og bækur hans hafa talsvert bókmenntalegt gildi. Sumir hafa þó haldið því fram, að Ishiguro skrifi ekki "alvöru" bókmenntir. Þeir hinir sömu eru einungis með þvi að gefa í skyn, að þeir viti sjálfir best hvað "alvöru" bókmenntir eru. Hitt er víst, að með valinu á Ishiguro beinist athygli heimsins að frábærum rithöfundi, sem hefur ekki notið þeirrar athygli sem hann á í raun skilið.
Bækur hans eru mjög ólíkar og fjalla um hin ýmsu málefni og hliðar mannlífsins. Hann er óhræddur við að fara nýrjar leiðir og er bók hans Slepptu mér aldrei t.d. hamfara-vísindaskáldsaga (dystrofia) um klónun manna og Grafni þursinn (The Buried Giant) ævintýri í anda Tolkiens þar sem þursinn gæti verið ták fyrir grafna stríðsöxi. Hann er afar næmur á samskipti fólks og áhrif minninga og drauma á vort daglegt líf. Minningar (og gleymska) stjórna oftar en ekki gerðum okkar og jafnvel ákvarðanir heilla þjóða. Hann leikur sér að orðum og hugtökum, hrærir í þeim í kollinum á okkur svo þau fá nýja merkingu. Í sögum hans eru orðin einungis toppurinn á ísjakanum, því margt býr undir, jafnvel án vitundar sögupersónunnar. En hann endurtekur sig aldrei, svo mikið er víst. 

“Ég hef ávalt haft áhuga á minningum, því þær eru sú sía eða filter, sem við horfum á fortíðina í gegn um, sem er þannig gjarnan lituð af sjálfsblekkingum, samviskubiti, stolti, eftirsjá o.s.frv. Mér finnst minnið óendanlega heillandi, ekki út frá læknisfræðilegum- eða heimspekilegum sjónarhornum, heldur sem tæki manna til að móta sína sjálfsmynd  og til útskýringa á því hvað leiðir við veljum í lífinu."
(Ishiguro, ‘Author Q & A’)

Aðrir höfundar sem hafa verið nefndir til bólmenntaverðlauna Nóbels og eiga þau verðlaun fyllilega skilið að mati undirritaðs eru: Haruki Murakami, Margaret Atwood, Joyce Carol Oates, Cormac McCarthy, Amos Oz, Karl Ove Knausgård,Jón Kalmann og Sjón og ekki síst Ian Russell McEwan CBE FRSA FRSL. (Auður Ava er enn á biðlista)

Fyrir þá, sem vilja kynna sér Ishiguro betur er hægt að benda á eftirfarandi bækur um hann og svo auðvitað hans frábæru skáldsögur og önnur rit:

Conversations with Kazuo Ishiguro (Literary Conversations Series)

Kazuo Ishiguro and Memory

Understanding Kazuo Ishiguro (Understanding Contemporary British Literature)

 Skáldsögur:

(1982) A Pale View of Hills (Heiðarblámi)
(1986) An Artist of the Floating World (Í heimi hvikuls ljóss)
(1989) The Remains of the Day (Dreggjar dagsins)
(1995) The Unconsoled (Óhuggandi)
(2000) When We Were Orphans (Veröld hinna vandalausu)
(2003) The Saddest Music in the World (handrit)
(2005) Never Let Me Go (Slepptu mér aldrei)
(2015) The Buried Giant (Grafni risinn)

Leikrit

(1984) A Profile of Arthur J. Mason (frumsamið fyrir Channel 4)
(1987) The Gourmet (frumsamið fyrir BBC; síðar útgefið í Granta 43)
(2003) The Saddest Music in the World (sjónvarpshandrit)
(2005) The White Countess (sjónvarpshandrit)

Smásögur

(1981) Introduction 7: Stories by New Writers (Faber and Faber): A Strange and Sometimes Sadness; Waiting for J og Getting Poisoned
(1990) A Family Supper (Esquire)
(2001) A Village After Dark (The New Yorker)
(2009) Nocturnes: Five Stories of Music and Nightfall (Faber and Faber)

ref.

1) Conversations with Kazuo Ishiguro (Literary Conversations Series) bls. 26
2) Conversations with Kazuo Ishiguro (Literary Conversations Series) bls. 88

https://is.wikipedia.org/wiki/Kazuo_Ishiguro

”Allt það sem er viðurkenndur sannleikur getur orðið óraunverulegt, og öfugt”
Kazuo Ishiguru í viðtali við Florence Noiville, Le Monde

"Roll over Bob Dylan!"
Sagði Salman Rushdie, er hann frétti að Ishiguro hefði hlotið Nóbelinn