Skjóta menn nú hvali?

Fréttir (Bylgjan) berast nú af því, að veiðimenn skjóti nú hvali hér við land. Þetta vekur furðu. Hvalir eru blóðheit spendýr. Dauður hvalur sekkur því eins og steinn. Áður fyrr höfðu menn vit á því að skutla hvali. Það hljómar mun betur. Þeir nást þá a.m.k. á land



Keep it simple
BB King

ljósm. Atli Harðarsson

Lélegt lýðræði

Það er merkilegt hve lýðræðið á orðið erfitt uppdráttar. Það er enn vinsælt, það vantar ekki. Það er bara orðið svo lélegt að menn treysta ekki á það lengur. Menn hrópa eftir auknu lýðræði, íbúalýðræði, beinu lýðræði, þjóðaratvæðagreiðslum og hvað eina. Svo fá menn tækifæri til að tjá skoðanir sínar, félög, heilu stjórnmálaflokkarnir og jafnvel öll þjóðin. Lýðræðisleg niðurstaða fæst í málum þar sem einfaldur meirihluti ræður. En það er bara ekki nógu gott. Menn sætta sig alls ekki við niðurstöðurnar.  

Lýðræðið er orðið svo lélegt.

 

Keep it simple
BB King 

Styðjum Jónsa

NPR (National Public Radio) í USA er nú með skoðanakönnun meðal netverja um besta lag sumarsins. Það á meðal er eitt lag Jónsa litla. Hægt er að greiða honum atkvæði hér.

Keep it simple
BB King

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

Óreiða, normalkúrva eða list

Einstein entist ekki ævin til að setja saman eina allsherjarkenningu um lögmál alheimsins, svokallaða sameinaða sviðskenningu. Fyrst honum tókst það ekki, verður einhver bið á að það verði gert (a.m.k. að fram komi kenning, sem A.E. sjálfum hefði líkað, þ.e sem sett er saman á "listrænan hátt", eins og hann hefði orðað það).

 

Flestir vilja hafa gott skipulag á hlutunum, finnst það öruggara. Fyrirsjáanleiki þykir æskilegur. Jarðfræðingar sáu þó ekki fyrir stóra jarðskjálftann í Kaliforníu árið 1989 og veðurfræðingar sáu ekki fyrir gífurleg flóð af völdum mikils úrhellis í Miðausturlöndum árið 1993. Enginn sá fyrir gos í Eyjó, nema einn strákur í Mosó með brennandi áhuga á jarðskjálftum. Og enginn sá fyrir, að ReyKóp yrði stjórnað af anarkistum árið 2010. Það virðist því ekki vanþörf á einni allsherjarkenningu, sem getur sagt fyrir um allskonar.

Hagfræðin hefur gert ráð fyrir því, að verðbréfamiðlarar vegna djúps skilnings þeirra á peningum og stjórnarfari, geti spáð fyrir um gengi verðbréfa og að ákvarðanamynstur þeirra fylgi í raun normalkúrvu, a.m.k. þegar til lengri tíma er litið. Þeir geti nýtt sér djúpan skilning á þjóðmálum og fyrri reynslu til að sjá fyrir hreyfingar á markaðnum. (sbr. Lakatosian hard core axiom of the economic research program - Rosser 1993). Reynslan hefur þó sýnt að þessar ályktanir standast þó ekki raunveruleikaprófið. Í rauninni gilda þar lögmál óreiðu. Hin minnsta yfirsjón getur haft afdrifaríkar afleiðingar. 

Stjórnmálamenn trúa því stundum, að þeir geti séð fyrir og stjórnað hegðun kjósenda, sem séu í raun bara normalkúrfuafglapar. Þetta stenst heldur ekki raunveruleikaprófið. Kjósendur haga sér nefnilega ekki eftir línulegu mynstri. Langtímaspár eru því útilokaðar vegna þeirrar óvissu, sem ríkir í upphafi hvers ferlis og sem margfaldast hratt með tímanum.  Stjórnmálafræðingar virðast alltaf jafn undrandi á þessu.

Lýðræðið stendur mitt á milli alræðis og stjórnleysis en getur fallið í hvora áttina sem er. Almennar kosningar eru oft fyrsta skrefið í átt til lýðræðis í þeim löndum þar sem stjórnleysi hefur ríkt. Til að lýðræðið haldi velli þurfa kosningar að þjóna tilgangi sínum, þ.e. hafa áhrif á stjórnmálaþróunina. Að öðrum kosti missa þær marks. Kjósendur vilja, og geta haft áhrif. Þeir eru þó ekki eylönd og margt í umhverfinu hefur áhrif á hegðun þeirra. Þeir hópast saman. Möguleikar nýrra framboða til að komast til valda eru því afar litlir og það krefst mjög sérstakra aðstæðna í þjóðfélaginu. (sbr. Sznajd model (Stauffer, 2001)).

Þegar normalkúrfuatkvæðin uppgötva að þau hafa lítil sem engin áhrif í lýðræðislegu þjóðfélagi er fjandinn laus. Þá skapast jarðvegur fyrir aukinni óreiðu. Menn verða eins og hengdir upp á þráð (eða vír). Þá skapast jarðvegur fyrir stjórnleysi. En það þarf snillinga eða allskonar listamenn til að sannfæra þá sem áður dreymdi um íbúalýðræði eða jafnvel ofurlýðræði um að stjórnleysið sé framtíðin.  Í því er listin fólgin.    

Keep it Simple
       BB KING

ps
óreiða leiðir til nýs stöðugleika 

New Kid in Town

"There's talk on the street; it sounds so familiar
Great expectations, everybody's watching you
People you meet, they all seem to know you
Even your old friends treat you like you're something new

Johnny come lately, the new kid in town
Everybody loves you, so don't let them down"
                   THE EAGLES - NEW KID IN TOWN

 

Keep it Simple
BB KING

Alveg rafmagnað

Nú er stemmingin víða rafmögnuð. Hluti af skýringunni getur verið ákveðinn fortíðarvandi. Gömul kvika hefur komið upp á yfirborðið og sprungið þar með látum. Afraksturinn dreifist um umhverfið og mönnum súrnar. Það svíður í augun og vit. Talsvert eymir enn eftir af ertingi og pirringi. Eitrað andrúmsloft.

Vísindamenn hafa nú komist að því, að eldfjallaaskan úr Eyjó, sem truflað hefur flug víða í Evrópu er afar rafmögnuð. Hingað til hafa menn haldið því fram að öskuský séu einungis hlaðin rafmagni við ystu mörk þeirra þ.e. efst og neðst og sé það orsök þeirra miklu eldinga, sem sjást gjarnan við eldgos þar sem öskuský eru áberandi. Bretar sendu nýlega veðurathugunarloftbelg upp í andrúmsloftið þ.e. í gegn um öskuský frá Íslandi og kom þá í ljós, að allt skýið var mjög hlaðið rafmagni. Og ekki nóg með það. Öskuagnirnar inni í skýinu virtust viðhalda og mynda rafhleðslur á eigin máta, væntanlega með núningi á milli agnanna. Þessar rafhleðslur eru taldar geta valdið alvarlegum truflunum á samskipta- og stjórntækjum flugvéla, sem fljúga í gegn um öskuský. Einnig eru hugsanleg áhrif á veðurfar t.d. regn.

Það er því ekki einungis yfirborðið, sem getur verið rafmagnað heldur innviðirnir einnig. Einkum þar sem núningur er. Gæta þarf varúðar í slíku umhverfi. 

ref.
ScientificAmerican.com-10-05-28

Self-charging of the Eyjafjallajökull volcanic ash plume

 

Keep it Simple
     BB King

Að fara alla leið

Mörgum verður um þessar mundir tíðrætt um ferðir. Rætt er og ritað um ferðalög, vegferðir og göngur. Stöðnun er bannorð, allt þarf að hreyfast, ganga eftir. Fáir fara þó alla leið. Margir hætta við eða snúa við á miðri leið. Það þarf kjark og þrautseigju til að fara leiðina á enda. Leika leikinn til fulls. Hálfkák er algengt. Færa má rök fyrir því, að góður undirbúningur ferðar skipti jafnvel meira máli en ferðin sjálf, hvað þá ferðalokin. 



Í erindi Sigurðar Norðdals, “Ferðin, sem aldrei var farin” segir Marcus Árelíus við hinn unga Lucius, sem eytt hafði öllum kröftum sínum og hæfileikum í undirbúning fyrir ferðina miklu:
   
“Þú hefur búið þig vel og drengilega undir þá ferð sem keisari þinn kvaðst hafa fyrirhugað þér. Þú stendur nú frammi fyrir mér albúinn til þess að færast hverjar þær þrautir í fang, sem þér kunna að bera að höndum. Þú hefur gert þína skyldu. Nú á eg eftir að gera mína: að leysa þig frá þessari kvöð. Ferðin, sem eg talaði um, verður aldrei farin.”


Menn eru misvel undirbúnir fyrir verkefni og ferðalög. Það er skynsamlegt að gæta að, hvernig undirbúingi er háttað því það getur í raun skipt meira máli en það hvort menn náðu leiðarenda . Við tökum ofan fyrir þeim, sem leika leikinn til fulls, reyna að ná alla leið. Vel undirbúnir. Af eigin verðleikum.


Keep it Simple
BB King

Hirðfífl, trúðar og venjuleg fífl

Hirðfífl tilheyra hinum hverfandi starfstéttum. Skv. orðabók Menningarsjóðs er orðið hirðfífl skilgreint sem "trúður, maður sem skemmtir hirðfólki með skrípalátum." Fíflin hafa lengi fylgt mannkyninu og oft vakið upp kátínu. Þau geta verið góðlátleg (sbr. Don Quixote) en einnig íllkvittin (sbr. Jókerinn í Batmanævintýrinu).

.

Lítið er fjallað um hirðfífl nú á dögum en athygli vakti í október 2003 þegar fjármálaeftirlitið í Bandaríkjunum kærði hirðfífl konungsins í Tonga fyrir fjárdrátt en fíflið var sakað um að hafa sólundað sjóðum konungdæmisins sem nam nokkrum milljörðum dollara. Jesse D. Bogdonoff, hafði starfað sem fjármálaráðgjafi konungsins, sem líkaði ráðgjöf hans svo vel í fyrstu að hann útnefndi hann hirðfífl, með vísan til þess að Boganoff er fæddur þ. 1. apríl (reyndar árið 1955). Slíkar útnefningar eru fágætar hér á landi

Hirðfíflin nutu ýmissa forréttinda við hirðina. Þau gátu auðveldlega blandað geði vð hinar margvíslegu stéttir manna og voru því oft notuð til njósna fyrir konunginn um pólitík og slúður. Hirðfíflin höguðu sér oft eins og ofvirkir kjánar en bjuggu þó stundum yfir visku og innsæi. Stundum voru þau talin innblásin guðlegum anda.  Þau gátu fært konunginum slæmar fréttir, þegar aðrir þorðu það ekki. Greinarmunur var gerður á hirðfíflum, trúðum og venjulegum bæjarfíflum. (Trúður gat t.d.ættleitt bæjarfíflið en ekki öfugt.)

Fíflið, sem frummynd tengir saman tvo heima, annars vegar heim daglegs amsturs, raunveruleikann og heim ímyndunar, draumaheiminn hins vegar. Það er sambland af visku fortíðarinnar og sakleysi barnsins. Ens og aðrar erkitýpur getur haft djúp áhrif, jafnvel ómeðvituð, á sálarlíf og tilfinningar manna.  Það táknar manninn í sinn einföldustu mynd, án peninga, án valda og á vits. Í Lér konungi, leikriti Shakespeares, gegnir hirðfíflið þó því mikilvæga hlutverki að túlka sálarlíf konungsins og þrátt fyrir öll fíflalætin er það í raun eina persóna leikritsins, sem skilur tilfinningar og hugsanir hans. 

Það er þó mjög erfitt að henda reiður á fíflinu. Líkt og vindurinn eða ljósið er það orkuríkt, en lætur ekki auðveldlega góma sig: "I am light and I travel light" (öll fífl hafa unun af orðaleikjum). Eins og trúðurinn túlkar fíflið bæði gleði og sorg. Hann skýtur oft óvænt upp kollinum. Í spilastokknum sem jóker, sem getur skákað jafnt drottningum sem kóngum. Í raunveruleikanum sem ögrun við hefðbundin gildi og ógn við valdhafa.

 

Fíflin eru okkur afar nauðsynleg. Þau eru öryggisventill sálarinnar og jafnvel þjóðfélagsins í heild. Algengt er að of mikill tími og orka fari í að verja rangar ákvarðanir og athafnir. Við þurfum stundum að viðurkenna, að innst inni erum við bara fífl.  Einnig er mikilvægt að varðveita fíflið sem býr í okkur sjálfum "okkar innra fífl". Þetta getur gefið okkur nýja orku og opnað farveg fyrir ferskar hugmyndir og sköpunarkraft.  Menn hafa löngum skilið nauðsyn þessa og víða er haldið upp á fíflaskap þar sem öllum víðteknum gildum er snúið við, jafnvel trúarlegum, og er þá mikið sagt. Þannig var reynt að koma í veg fyrir að óvæntir atburðir eða hugmyndir gætu kollsteypt grandvaralausum. Í þessu sambandi má nefna ýmsar hefðir svo sem Mardi Gras og Fastnacht, Hrekkjavöku og svo auðvitað 1. apríl sem á ensku nefnist reyndar "April Fool's Day".  

Menn þurfa stundum að núllstilla sig. Fíflin eru einmitt stundum í gömlun ritum táknuð með núlli (eitthvað tómt eða verðlaust) eða hring (núllið sem tölustafur var reyndar ekki fundinn upp fyrr en á 13. öld). Núllið er hringur og táknar upphaf og endi m.ö.o. endurnýjun. Án fíflaskaps er engin alvara og öfugt. Án niðurbrots verður engin uppbygging. Upphaf og endir renna saman í eitt. Allt endurnýjast. Vonandi.

"Enginn dragi sjálfan sig á tálar. Ef nokkur ykkar þykist vitur í þessum heimi verði hann fyrst heimskur til þess að hann verði vitur." Úr fyrra Korintubréfi 3:18

 

Tökum því vel a móti fíflinu og varðveitum um leið fíflið innra með okkur. Það opnar farveg fyrir nýjar hugmyndir og þróun. Höfum þó í huga, að við munum aldrei getað gómað fíflið fremur en vindinn. En það má virkja þann mikla kraft sem í því býr.

En í raun erum við öll fífl. :) 

	Keep it simple BB King
OROBORUS

"But the fool on the hill sees the sun going down
and the eyes in his head see the world spinning round.
He never listens to them,
he knows that they're the fools.
They don't like him.
The fool on the hill sees the sun going down
and the eyes in his head see the world spinning round."
-- The Beatles "The Fool on the Hill"

 

Að sitja í kyrrðum

Eldgos eru hvergi nefnd í Íslendingasögum. Það kann að vekja furðu en í raun þótti óþarft að segja frá því algenga og auðsæja. M.ö.o. það tók því ekki að nefna það.

Ekki er heldur mikil kyrrð í fornsögum. Kyrrð er þar sjaldan nefnd. Þó greinir frá því í Finnboga sögu ramma og Gunnars sögu Kveldnúpsfífls að menn "sátu í kyrrðum" og þá gjarnan skömmu fyrir einhvern ófrið. En aldrei lengi.

Nema í Kormáks sögu.
Þar lætur Bersi gera virki um bæ sinn og "sat þá marga vetur í kyrrðum". Þetta þótti saga til næsta bæjar. Bersi var auðmaður, vígamaður og hólmgöngumaður en um leið drengur góður. Eftir ófarir sínar var hann uppnefndur af sætustu stelpunni í sögunni: "Rassa-Bersi", nafn sem ekki hæfir sönnum víkingi og alls ekki manni, sem áður var nefndur "Hólmgöngu-Bersi". Nú sitja auðugir víkingar ekki í kyrrðum, ótilneiddir. En það er ljótt að uppnefna fólk.

Kyrrð færist nú yfir Eyjafjallajökul. Þá ættu menn að vera á varðbergi, því eldur kraumar undir. Ómar Ragnarsson, sem hefur fylgst með 21 eldgosi segir að þegar kyrrðin færist yfir, þá fyrst sé vá fyrir dyrum. Kvikan getur brotist upp á óvæntum stað.

En það tekur því varla að nefna það.  

"Torugætir eru, teitan
tók hrafn á ná jafnan,
ek em við ógnar rekka
óhryggr, vinir tryggvir."
      Hólmgöngu-Bersi (uppnefndur Rassa-Bersi)

Keep it simple
BB King

 

 

 

 

Garðaúðun. Drepur allt.

Þegar býflugan deyr, þá deyja blómin.

Tími garðaúðunar dauðans er að hefjast. Eiturpésar ganga um með eiturkúta og gasgrímur. Eiturgufur þrengja sér inn um glugga og gættir. Krakkar og kettir kasta upp, fullorðnum verður bumbult.

Skordýraeitrið heitir "permetrín". Það er eitrað fyrir menn og spendýr en banvænt fyrir nær öll skordýr; fiðrildalifrur, blaðlýs, maura, köngulær, allar flugur jafnt bý- sem hunangsflugur.  Permetrín drepur allt líf í garðinum. Það drepur fiska og það getur valdið ofnæmi hjá fólki. Það brotnar þó fljótt niður en er mjög öflugt á meðan það er virkt.

Eitrið drepur öll skordýr, jafnt gagnleg sem "ógagnleg".  
Garðaúðun raskar lífríki náttúrunnar.
Garðaúðun er hryðjuverk gegn lífríkinu.

Mikil vandamál hafa skapast víða t.d. á Bretlandseyjum. Þar er hunangsflugan horfin. Býflugur eru að hverfa í Bandaríkjunum. Þetta veldur því að blóm og jurtir að ýmsum toga frjóvgast ekki lengur. Lífríkinu hefur hnignað stórlega.

Til eru aðrar einfaldar leiðir til að halda skaðlegum skordýrum í skefjum en garðaúðun með banvænu eitri. T.d, með því að velja réttar tegundir gróðurs í garða. Tryggja nægilegt vatn og næringu. Úða bara með vatni á vorin þegar fiðrildalifrur kvikna.

Verndum lífríki náttúrunnar. Sláum skjaldborg um hunangsfluguna.

áhugaverðir hlekkir:
Bumbebees in Crisis (UK)
The Honey Bee Crisis (USA)
Um garðaúðun (Árni Davíðsson)


"Keep it simple"
BB King