Er Torfajökull að rumska?

Torfa­jök­ull gaus síðast árið 1480 en það sama ár fæddist landkönnuðurin Ferdinand Magellan og Domenico Ghirlandajo málaði þá heilagan Jeremías með gleraugu, (en hann hefur síðan verið verndardýrlingur gleraugnasmiða). Jökullinn er nefndur eftir Torfa Jónssyni frá Klofa á Landi í Rangárvallasýslu, sem átti í stríði við marga og vann sér það m.a. til frægðar að taka Lénharð fógeta af lífi. Vegna drepsóttar sem upp kom flutist hann búferlum frá Klofa og upp á Landmannaafrétt rétt við Tofajökul.  

Ari Trausti jarðfræðingur segir þetta um Torfajökulsvæðið:

"Ein­kenni Torfa­jök­uls­meg­in­eld­stöðv­ar­inn­ar, auk stórrar öskju, eru útbreiddar mynd­anir úr kís­il­ríku (súru) bergi. Sprungu­kerfi Bárða­bungu og norð­ur­hluti öskju Torfa­jök­uls skar­ast og gliðn­un­ar­hrinur í því fyrr­nefnda kalla fram óróa og jafn­vel eld­gos í því síð­ar­nefnda. Þannig var með jarð­eldana í kringum árið 100 og 877. Einnig 1477 en þá gaus hressi­lega þar sem nú eru Veiði­vötn (í Bárð­ar­bungu­kerf­inu) og í litlum mæli á Torfa­jök­uls­svæð­inu (m.a. rann þá Lauga­hraun). All­tíðar jarð­skjálfta­hrinur ganga yfir Torfa­jök­uls­svæðið og vísa til þess að við verðum að gera þar ráð fyrir eldsum­brotum fyrr eða síð­ar."

Torfajökulseldstöðin er um margt merkileg.  Askjan, sem er stærsta askja landsins nær yfir 200 fer­kíló­metra! og er miðja hennar við Hrafntinnu­sker. Merki eru um gríð­ar­lega öflug þeytigos í kerf­inu sem hafa skilað allt að 20 km3 af gos­efnum. Angi úr Bárð­ar­bungu­kerf­inu teygir sig inn í Torfa­jök­uls­kerfið og hefur valdið end­ur­teknum kvikuinn­skotum í það. Kvika getur einnig borist úr vestri, úr Vatnafjallakerfinu, sem hugsanlega tengist Heklu. Atburðarrásin virð­ist endurtaka sig nokkuð reglu­lega á 6–700 ára fresti, fyrst um árið 100, síðan árið 870 og  síð­ast árið 1480 og ætti því að vera farið að stytt­ast í nýtt gos.
Hugsanlegt er, að aukinn óróleiki í Bárð­ar­bungu und­an­farna tvo áratugi geti á end­anum leitt til öflugrar gos– og rek­hrinu á þessum slóðum. Mun Torfarisinn nú vera að vakna til lífsins öllum að óvörum? Það gæti vissulega orðið sögulegt...

heimildir:

http://www.eldgos.is/torfajokull
https://kjarninn.is/skodun/eldgos-og-jardskjalftar

Þeim sem hafa áhuga á jarðfræði Torfajökulssvæðinu skal bent á ítarlega skýrslu Orkustofnunar frá 2001: Í Torfajökli 

Bókun 35 ruglingsleg? Nei, lausnin felst í blóðflokkunum

Frumvarp ESB-sinna um innleiðingu Bókunar 35 við EES:

„4. gr. laganna orðast svo:
Ef skýrt og óskilyrt lagaákvæði sem réttilega innleiðir skuldbindingu samkvæmt EES-samningnum er ósamrýmanlegt öðru almennu lagaákvæði skal hið fyrrnefnda ganga framar, nema Alþingi hafi mælt fyrir um annað. Sama á við um skuldbindingar sem eru innleiddar með stjórnvaldsfyrirmælum ef þau eru ósamrýmanleg öðrum stjórnvaldsfyrirmælum.“

Íslendingar geta að sjálfsögðu áfram sett sín eigin lög en Hæstiréttur mun þó dæma eftir bókstaf ESB nema Alþingi hafi ákveðið annað, sem hefur þó engin áhrif því Hæstiréttur mun samt sem áður dæma ESB í vil þar sem reglur ESB hafa forgang fram yfir íslensk lög og dómarar Hæstaréttar hafa ekki lesið stjórnarskrá íslenska lýðveldisins síðan í menntaskóla.
Flókið?
Nei alls ekki.

ESB-sinnar á Íslandi hafa leyst þetta vandamál með blóðflokkunum:
1) Ef viðkomandi er í blóðflokki A þá gilda íslensk lög, nema Alþingi ákveði annað sem gildir þó ekki. 
2) Ef viðkomandi er í blóðflokki B, þá gilda reglur ESB framar íslenskum lögum. Alltaf!
3) AB blóðflokkur: Hæstiréttur varpar hlutkesti um það hvort reglur ESB eða hvort íslensk lög gilda. ESB-reglur gilda þó framar samt sem áður.
4) O blóðflokkur: Hræðilegt ástand! Algjör lögleysa og kaos. Hlutaðeigendur heygja einvígi enda O blóðflokkur algengasti blóðflokkurinn og nóg blóð til í Blóðbankanum. Nóg frammi.

Sigurvegarinn fær fría ferð til Brussel þar sem Selenskí og Maccarón taka vel á móti honum. Ef særður má hann ekki þvo af sér blóðbletti fyrir myndatöku. ESB reglur gilda, sama hvor vinnur einvígið. Sá dauði fær ESB-heiðursmerki fyrir að hafa staðið tryggan vörð um herðvæðingu ESB og baráttuna fyrir fullveldi Ùkraínu, réttlæti og friði í heiminum og fyrir það að sporna gegn hamfarahlýnun.
Ekkert er minnst á fullveldi Íslands. Hverjum er ekki sama um það? 

Embættismenn ráðuneyta gera ekki samninga við erlend ríki

Stjórnarskrá íslenska lýðveldisins:

"21. gr.
Forseti lýðveldisins gerir samninga við önnur ríki. Þó getur hann enga slíka samninga gert, ef þeir hafa í sér fólgið afsal eða kvaðir á landi eða landhelgi eða ef þeir horfa til breytinga á stjórnarhögum ríkisins, nema samþykki Alþingis komi til."

"Varnarsammningur embættismanns utanríkisráðuneytisins við Bandaríkin hefur ekkert laga stjórnskipulagt gildi. Hann er ógildur og ráðuneytinu til skammar.

Skyldi Gulli muna eftir 3. orkupakkanum?

Höldum yngri þingmönnum aðskildum frá hinum eldri!

Allir þeir sem setið hafa inni á Litla-Hrauni þekkja vel þann raunveruleika, sem þar blasir við nýjum vistmönnum. Eins og í öðrum fangelsum fá menn fljótlega verklega kennslu í þeim lögmálum sem þar gilda og þeim aðferðum sem menn kunna og beita. Yngri fangar læra af hinum eldri og forhertu. Gildir þar einu hvort menn hafa áhuga á að kynna sér bankarán, fjár- og umboðssvik eða bara venjuleg rán, dópsmygl og þess háttar föndur. Menn læra mjög fljótt að þú svíkur einfaldlega ekki þá sem komu þér þarna inn og bíða þolinmóðir eftir þér fyrir utan girðinguna. Allir vita hvað þá gerist. Þú ert því trúr þínum lífsgildum, glæpakóða og þínum glæpflokki. Reynt er þó af megni af yfirvöldum að halda byrjendum í afbrotum aðskildum frá hinum eldri svo vistin innan veggja fangelsisins verði þeim til betrunar.

Fallegt bæjarstæði að Litla-Hrauni

Nýir alþingismenn fá hins vegar að valsa um innan veggja Alþingis og þeim er ekki markvisst haldið frá hinum eldri, reynslumeiri og forhertari. Þeir læra því fljótt hvernig nýta má dvölina þar í eigin þágu, vina sinna og fjölskyldu. Haldin eru námskeið og farið í fræðsluferðir til „vinveittra“ ríkja þar sem menn læra að ræna banka og sjóði og selja landið og auðlindir þess með lagasetningum og reglugerðum og drita niður vindmyllum og smávirkjunum, spæna upp landið og leggja sæstreng og gefa vildarvinum sínum milljarða allt í því heilaga nafni „loftslagsmál“. Vinsælt er að hagnast á innherjaupplýsingum t.d. frá orkufyrirtækjum og með því að greiða götu þeirra innlendra og erlendra aðila sem vilja selja landið og/eða menga það með innfluttri iðnaðarmengun, vítissóda eða viðarkurli sem er dælt í jörðina ("í þéttbýli" nota bene) eða varpað hafið. Oft dugar að múta innlendum eftirlitsstofnunum svo sem Hafró.

Alþingi Íslendinga (mynd dv.is)

Menn læra þar að auki af eldri þingmönnum á Alþingi hvernig á brjóta lög landsins jafnvel stjórnarskrána og svíkja stefnu síns eigin flokks, samflokksmenn og sannfæringu nánast án þess að nokkur taki eftir því. Þeir sem komu þér þarna inn munu ekki bíða eftir þér á Austurvelli þegar þú sleppur út. Þú getur því andað rólega.
Margt hefur áunnist með þessu hugarfari og er landið og auðlindir þess nú að miklu leyti nú komnar í eigu alvöru erlendra glæpaflokka þar sem gilda sömu lögmál og á Litla-Hrauni: Þú kjaftar ekki frá og stelur ekki frá okkur.  

...eða eins og ungi þingmaðurinn, nýkjörinn til setu á Alþingi, sagði nýlega við fréttamann RÚV af því tilefni að hann vann drengskapareið að stjórnarskránni:

"Ég veit ekki hvað ég er að gera hér? Er eitthvað eftir á þessu landi til að ræna."

Tökum Litla-Hraun til fyrirmyndar og höldum ungum þingmönnum aðskildum frá hinum eldri!

Fjárplæging hreinleikans

"Sofandahætti og aumingjaskap íslenskra ráðamanna í umhverfismálum er viðbrugðið. Ísland er tiltölulega hreint og óspjallað land en regluverk varðandi umhverfismál, einkum hvað varðar innflutta mengun, er algjörlega í molum og fer versnandi."

Vítissódi (NaOH) er rammur basi og þegar hann er leystur upp í vatni myndast mikill hiti. Vítissódi er afar ætandi og hættulegt efni og þekkja margir hann sem öflugan stíflueyði. Kolefnisspor efnisins er 1.12kg CO2e/kg.

Vítissóda varpað í hafið við Cape Cod

Yfirvöld í Massachusetts í Bandaríkjunum stöðvuðu í ágúst 2024 áætlanir „vísindamanna“ um að varpa yfir 130 tonnum af vítissóda ásamt litarefni í hafið umhverfis Cape Cod vegna mögulegra skaðlegra áhrifa á lífríkið á þessu svæði einkum á svifið og aðrar smærri lífverur, bæði á eggja- og lifrustigi. Tilraunin gekk út á að kanna hvort hafið fangaði meira af CO2 ef vítissóda væri varpað í sjóinn til að hækka sýrustig sjávar (Ph), allt í nafni „loftslagsmála“ og „hamfarahlýnunar“.

Vítissóda og litarefni varpað í hafið

Ísland, ruslahaugur Norðursins

Sofandahætti og aumingjaskap íslenskra ráðamanna í umhverfismálum er viðbrugðið. Ísland er tiltölulega hreint og óspjallað land en regluverk varðandi umhverfismál, einkum hvað varðar innflutta mengun, er algjörlega í molum og fer versnandi. T.d. er ekki langt síðan að Alþingi samþykkti lög sem leyfa innflutning á eitursulli frá útlöndum til niðurdælingar „í þéttbýli“, Já þú last rétt, í þéttbýli! Kolefniskrakkarnir leita því gjarnan til Íslands með tilraunir sínar í „loftslagsmálum“ sem ekki er hægt að framkvæma í öðrum siðmenntuðum löndum.

20.000 tonn af viðarkurli á Grundartanga bíða eftir brennslu

Skemmst er að minnast gjörsamlega galinnar tilraunastarfsemi Running Tide sem varpaði tugþúsundum tonna af kanadísku viðarkurli með steypuídýfu í hafið umhverfis Ísland. Um 20.000 tonn af viðarkurlinu enduðu reyndar að lokum sem eldsmatur í brennsluofni járnbrennslunnar á Grundartanga þar sem því er brennt í nafni „loftslagsmála og orkuskipta“. Enginn spyr um kolefnissporið af því ævintýri, sem ekki virðist enn hafa haft áhrif á hitastig jarðar. Sem betur fer!

Nú hafa sömu kolefniskrakkarnir og sem sannfærðu a.m.k. þrjá íslenska ráðherra um snilld sína í loftslagsmálum með viðarkurlinu, ákveðið að nurla saman nýjum fjárstyrkjum í því skyni að varpa í hafið í Hvalfirði 30 tonnum (200 tonnum útþynnt) af vítissóda. Krakkarnir hafa þegar greitt Hafrannsóknarstofnum „styrk“ upp á um 100 milljónir. Skýringin er líklega sú að starfsmaður Hafró er í ráðgjafaráði fyrirtækisins Rastar, sem stendur fyrir tilrauninni. Málið er reyndar nú á borði utanríkisráðuneytisins en miðað við fyrri reynslu af slíkum málum m.a. Coda Terminal tilrauninni á Hafnfirðingum, er einsýnt að ráðuneytin líta á Ísland sem ruslahaug Norðursins þar sem kolefniskrakkarnir fá að leika sér að vild gegn ríflegum greiðslum í styrkjaformi og skattaafslætti vegna „rannsókna og nýsköpunar“. Ekki er verra ef ríflegur styrkur frá ESB fylgir með í bakpokanum. 

Hreint land. Fagurt land!   

Ref.
https://is.wikipedia.org/wiki/Vítissódi
https://phys.org/news/2024-08-cape-cod-scientists-delay-controversial.html
https://www.mvtimes.com/2024/07/18/climate-change-lye-possible-solution-near-vineyard/
https://news.mongabay.com/2024/10/controversial-us-marine-geoengineering-test-delayed-until-next-year/

Landsvirkjun Svíþjóðar, Vattenfall, hættir við kolefnis föngun og -förgun (CCS).

Vattenfall, sem er í eigu sænska ríkisins, hefur hætt við áform sín um mikla kolefnis föngun og -förgun.

Aðalástæðan fyrir því að að stöðva þessar framkvæmdir, sem áttu að hefjast árið 2028, er „óþroskaður“ markaður fyrir kolefnisföngun. Verkefnið miðaði að því að fanga allt að 150.000 tonn af CO2 árlega frá lífmassaorkuveri í Jordbro, sem er smábær suður af Stokkhólmi, til förgunar í Norðursjó.

Innan við ári eftir að umhverfisleyfisumsókn var lögð fram tilkynnti Vattenfall stöðvun á þessu stórkostlega BECCS verkefni (bioenergy with carbon capture and storage.

Skv. upplýsingum Vattenfall var upphaflega ætlunin að fanga CO2 frá orkuverinu í Jordbro, en í ljós kom að núverandi markaðsaðstæður eru ekki hagstæðar til þess vegna verulegrar óvissu og skorts á efnahagslegri hagkvæmni. Til að ná markmiðum sínum um hlutleysi í loftslagsmálum, ákvað fyrirtækið í staðinn að losa sig við kolaorkuver sín og seldi Nordjyllandsværket árið 2015 og þýsku verksmiðjurnar árið eftir.

Á undanförnum árum hafa ESB og aðildarríki þess lagt auknar áherslur á CCS tækni með auknum stuðningi. Danmörk eyrnamerkti t.d. nýlega 4,1 milljarði dollara og sænska ríkisstjórnin samþykkti nýlega 3,2 milljarða dollara styrk til kolefnisfangaverkefna.

Lífmassaverksmiðnan í Jordbro

Þrátt fyrir þessa þróun hefur Vattenfall komist að þeirri niðurstöðu að markaður fyrir CCS sé enn ekki nógu þroskaður til að verkefnið í Jordbro verði fram haldið. Fyrirtækið hafði upphaflega áformað að geyma koltvísýringinn sem var fangaður, líklega á sjó í Norðursjó eða hugsanlega á landi í Danmörku en slík áform um niðurdælingu CO2 þar í landi eru nú úr sögunni vegna mikillar mótstöðu íbúanna. 

Á síðustu vikum hafa nokkrir af stærstu bönkum Bandaríkjanna og Kanada dregið sig út úr Net Zero Banking Alliance (NZBA). 
Þessir risabankar í USA og Kanada hafa greint stöðuna og eru nú að forða sér frá fyrirséðu tapi ef ekki hruni á hlutabréfum í græna orkugeiranum. Lágt verð á koltvísýringi er einnig merki um að græna bólan sé um það bil að springa.

Ref.
https://www.svd.se/a/RzEGlW/vattenfall-stoppar-koldioxidinfangning
https://swedenherald.com/article/vattenfall-stops-carbon-dioxide-capture
https://energywatch.com/EnergyNews/Cleantech/article17691839.ece

Er græna bólan sprungin?

Því hefur ítrekað verið haldið fram, að "grænar orkulausnir", sólar- og vindorka lækki orkuverðið. Þessu er akkúrat öfugt farið. Þau lönd sem hafa sett upp flestar vindtúrbínur og sólarsellur verða að innheimta hæsta orkuverðið. Öll vindorkuver í Svíþjóð eru í dag rekin með tapi. Ástandið í Noregi er skelfilegt og í Þýskalandi rífa menn nú niður vindtúrbínur og eru í staðinn að opna nýjar kolanámur. Samt sem áður er runnið á eins konar vindorkuæði á Íslandi og kolefniskrakkarnir ætla einnig að efnast vel á "grænum lausnum" svo sem kolefnis- föngun og förgun. Allt i nafni „loftslagsmála og orkuskipta“.

Grænar lausnir eru mjög dýrar

Net Zero Banking Alliance (NZBA) er samstarfsverkefni fjármálastofnana og Sameinuðu þjóðanna, sem var sett á laggirnar árið 2021, miðar að því að ná fram kolefnishlutleysi fyrir árið 2050. Þetta verkefni dró fljótt til sín nokkra af stærstu bönkum heimsins, sem höfðu skýr markmið með áherslu á að samþætta sjálfbæra starfshætti, samræma útlán, fjárfestingar og fjármagnsmarkaði og að stuðla að hinu háleita "núllmarkmiði" Sameinuðu þjóðanna.

Á síðustu vikum hafa þó nokkrir af stærstu bönkum Bandaríkjanna dregið sig út úr Net Zero Banking Alliance (NZBA). Þessir bankar eru Goldman Sachs, Morgan Stanley, Citigroup, Wells Fargo og Bank of America og nú síðast JPMorgan Chase og stærstu bankar Kanada: BMO, National Bank, TD Bank Group and CIBC.

Þessir risabankar í USA og Kanada hafa greint stöðuna og eru nú að forða sér frá fyrirséðu tapi ef ekki hruni á hlutabréfum í græna orkugeiranum. Græna bólan er nefnilega alveg komin að því að springa eins og allar bólur sem grundaðar eru á pólitískri hugmyndafræði sem aftur byggir á blekkingum og fölsuðum gögnum um meinta hlýnun af mannavöldum.

Aðrir bankar munu nú hugsa sig tvisvar um áður en þeir leggja fé í slík verkefni, sem byggja á því að borga þarf fyrir að sleppa CO2 út í andrúmsloftið. Slík losun er nú ókeypis í USA (Trump: "Drill, baby, drill!) í Kína, Indlandi og öllum hinum löndum þessa heims nema í örfáum löndum ESB. Þessar "grænu orkulausnir" eru þegar allt kemur til alls eitt risavaxið svindl, "Ponzy scheme". Nýr forseti Bandaríkjanna mun væntanlega hafa gífurleg áhrif á grænu bóluna, jafnvel sprengja hana fljótlega.

Hér á Íslandi er okkur talið trú um að vindtúrbínur lækki raforkuverð og að það að flytja milljónir tonna af útblæstri frá mengandi iðnaði í ESB og dæla honum niður í jarðlög og grunnvatnið á Íslandi muni hafa áhrif á hitastig jarðar til lækkunar. Risabankarnir eru nú hættir að trúa þessari dellu og minni bankar munu fylgja þeirra fordæmi. Búast má því við að erfitt geti reynst að fá fjárfesta í delluverkefni eins og tilraunaverkefni CarbFix á Hafnfirðingum, sem nefnist Coda Terminal. Reykjavíkurborg / Orkuveitan hefur þegar fjárfest 7 milljörðum í þetta verkefni og áætlar að fjárfesta nokkrum tugum milljarða til viðbótar á næstu árum. Coda Terminal er ætlað að bjarga Reykjavíkurborg frá gjaldþroti.

Nú er spurning um það hver er svo djarfur að þora að fjárfesta í Coda Terminal áður en græna bólan springur?

ref.
Is Net-Zero Banking Dead?

4 of Canada's biggest banks leave Mark Carney-led climate initiative

Friðrik Hansen Guðmundsson færsla á FB

 

 

Hvers vegna hafa Svíar ekki tekið upp evruna?

Í september 2003 greiddi sænska þjóðin atkvæði um það hvort hún vildi halda sænsku krónunni eða taka upp evruna. Mikill meirihluti, 55,9 prósent, vildi halda krónunni. Ákvörðunin var tekin eftir mikla og víðtæka umræðu og var kjörsókn mjög mikil eða 82%. Andstaðan við evruna hefur aukist með tímanum.  Málið hefur þó lengi verið umdeilt í Svíþjóð einkum vegna gengissigs sænsku krónunnar gagnvart evru (um 10% á undanförnum fimm árum). Skv. Maastricth samkomulaginu frá 1992 er öllum aðildarríkjum ESB (nema Danmörku) skylt að taka upp evru.

Helstu rök Svía fyrir því að halda sænsku krónunni

1. Sænski seðlabankinn getur rekið sína eigin vaxtastefnu, sem er klæðskerasniðin að sænska hagkerfinu. Vextir í Svíþjóð geta þannig verið frábrugðnir vöxtum Seðlabanka Evrópu (ECB) þegar innlendar aðstæður krefjast þess, til dæmis ef sænska hagkerfið lendir í einhvers konar heimatilbúinni kreppu.
2. Reynslan frá árunum 2006 til 2014, leiddi í ljós fleiri kosti við að halda sænsku krónunni. Krónan veikist yfirleitt í tengslum við efnahagskreppur en það getur raunar verið mikill kostur fyrir efnahaginn og stutt við hagkerfið því vörur sænskra útflutningsfyrirtækja verða ódýrari þegar krónan veikist gagnvart öðrum gjaldmiðlum. Þetta auðveldar þeim að selja vörur til annarra landa. Þetta hefur m.a. valdið því að Svíþjóð stóð sig mun betur en mörg önnur lönd í alþjóðlegu fjármálakreppunni vegna veikingar sænsku krónunnar, sem virkaði sem höggdeyfir. Sömu sögu má segja um Ísland og íslensku krónuna.
3. Ef Svíar taka upp evru geta þeir ekki lengur yfirtekið banka eins og þeir gerðu í fyrri bankakreppum.
4. Rannsóknir benda til þess að Svíþjóð sé mjög ofarlega á lista yfir þau lönd sem önnur ESB-ríki vilja eiga samstarf við, þó svo Svíar séu utan evrunnar.
5. Sænski seðlabankinn (Riksbanken) spáir því að gengi sænsku krónunnar muni styrkjast í náinni framtíð. Sænska krónan sé nú vanmetin en mikill meirihluti gjaldeyrisviðskipta með sænsku króna fer fram erlendis m.a. í London, eins og gildir um aðra gjaldmiðla.
6. Efnahagslíf Svíþjóðar hefur verið mjög stöðugt og verðbólga verið tiltölulega lág. Aðild að evrunni gæti orðið til þess að Svíþjóð verði fyrir alvarlegum neikvæðum áhrifum af efnahagslegum óstöðugleika annarra evruríkja, ástand sem Svíþjóð hefði ekki fulla stjórn á.

Reynsla Finna

Um mitt ár 2000 stóð efnahagur Finnlands frammi fyrir miklum vandamálum þegar snjallsímar komu fyrst á markað. Fram að þeim tíma hafði Nokia verið stærsti farsímaframleiðandi heims en með nýjum framleiðendum lenti Nokia í miklum erfiðleikum í samkeppninni einkum við iPhone frá Apple. Það olli miklum vandamálum fyrir finnska farsímarisann Nokia, en á sama tíma dró starfræn þróun mikið úr blaðalestri sem skapaði alvarleg vandamál fyrir pappírsiðnaðinn í Finnlandi vegna minnkandi eftirspurnar eftir pappír.

Niðurstaðan var sú, að atvinnuleysi jókst og Finnland neyddist til að taka háar fjárhæðir að láni til að styðja við efnahagslífið. Þrátt fyrir hvatann af þeim ráðstöfunum hefur efnahagur Finnlands vaxið minna og hægar en í öðrum Norðurlöndum eftir fjármálakreppuna, auk þess sem ríkisskuldir eru þar mun hærri.

Þróunin hefði aldrei orðið eins slæm fyrir Finna ef landið hefði kosið að standa utan evrunnar vegna þess að eigin gjaldmiðill, eins og sá sænski, hefði veikst á kreppuárunum og þannig hjálpað útflutningsiðnaði landsins. Segja má með sanni að það hafi verið evran sem setti Nokia á hausinn. Útlitið er því ansi dökkt fyrir Finnland þegar næsta efnahagskreppa skellur á. Annar ókostur við að vera hluti af evrunni sá að Svíar neyðast þá til að aðstoða önnur evruríki ef ný efnahagskreppa kæmi upp í Evrópu.

Miðað við hversu mikið Finnland þurfti að aðstoða Grikkland í evrukreppunni hefur það verið áætlað að Svíþjóð sem evruland myndi neyðast til að ábyrgjast lán að jafnvirði 1.500–2.000 milljarða sænskra króna ef til dæmis Frakkland eða Ítalía lenda í svipuðum vandræðum, sem jafngildir um eins árs skatttekjum sænska ríkisins.

Bankasamband Evrópu

Aðild að ESB og upptaka evru fylgir þátttaka í Bankastofnun Evrópu (e. European Banking Authority, EBA) eða Bankasambandi Evrópu. Reglur ESB banna alfarið ríkjum sambandsins að yfirtaka banka í kreppu, en það var einmitt slík yfirtaka, sem hafði þau jákvæðu áhrif að Svíþjóð komst tiltölulega heilu og höldnu út úr alþjóðlegu fjármálakreppunni, eins og þegar sænska ríkið yfirtók fjár­fest­ing­ar­bank­ana Carnegie og Max Matthiessen í fjármálakreppunni árið 2008. Ef Svíar taka upp evru þá tapa þeir tækifærinu til að bregðast við á sama hátt og í fyrri bankakreppum. Þetta skilja flestir Íslendingar mæta vel!

Íslenska krónan stendur sig mjög vel

Velgengni Svía er sænsku krónunni að þakka að verulegu leyti

Rannsóknir benda til þess að Svíþjóð sé mjög ofarlega á lista yfir þau lönd sem önnur ESB-ríki vilja eiga samstarf við, þrátt fyrir að Svíar séu utan evrunnar. Sumir sænskir hagfræðingar halda því þó fram, að hvorki krónan né evran séu kraftaverkauppskriftir að efnahagslegum árangri. Innan evrusvæðisins hafi það breyst hvaða ríkjum hafi gengið vel og hvaða ríki hafi átt í erfiðleikum frá því að evran var tekin upp fyrir rúmum tuttugu árum. Menn verði sífellt sannfærðari um að aðrir þættir í efnahagsstefnu lands, eins og skattkerfi, viðskiptaumhverfi og regluumhverfi, skipta meira máli fyrir vöxt og framleiðni en val á gjaldmiðli. Sænski seðlabankinn (Riksbanken) spáir því að gengi sænsku krónunnar muni styrkjast í náinni framtíð. Sænska krónan sé nú vanmetin en mikill meirihluti gjaldeyrisviðskipta með sænsku krónuna fer fram erlendis m.a. í London, eins og með aðra gjaldmiðla. Efnahagur landsins sé þó ekki háður gengi sænsku krónunnar gagnvart öðrum gjaldmiðlum. Málið er flóknara en það.

Norðurlandakróna í farvatninu? 

Athyglisvert er að norska og sænska krónan eru í dag næstum nákvæmlega sama virði. Báðir gjaldmiðlanir hafa lækkað um það bil sömu upphæð gagnvart evru og dollar, þrátt fyrir að Noregur sé með eitt sterkasta hagkerfi heims. Samanlagt eru Norðurlöndin með mjög sterkt hagkerfi, stærra og sterkara en Rússland. Mikilvægt er því að Norðurlönd efli samstarf sitt á ýmsum sviðum samfélagsins, ekki síst í efnahagsmálum, sem er mun mikilvægara en að Svíar afhendi Seðlabanka Evrópu (ECB) í Frankfurt vald yfir gjaldmiðlinum. Tími er kominn tími til að fara að ræða sameiginlegan norrænan gjaldmiðil eins og lagt hefur verið til. Öflug Norðurlönd eru hagfeld fyrir okkur sjálf, fyrir Evrópu og umheiminn!

Áfram íslenska krónan!

Ref.
Svenska Dagbladet (svd.se)
Sverikes Riksbank (riksbank.se)
Jämtlands Tidning (www.jamtlandstidning.se)
Vildarvinir íslensku krónunnar (www.facebook.com/groups/297737180647028/)

 

Skilur f.v. Orkumálastjóri ekki EES-samninginn?

Framsóknarflokkurinn, ásamt öðrum stjórnmálaflokkum í fráfarandi ríkisstjórn, stóð fyrir innleiðingu samkeppnisreglna og orkupakka ESB. Þar er raforkan okkar skilgreind sem hver önnur vara (eins og kaffi, ávextir og skór) en ekki sjálfsögð þjónusta eins og áður. Raforkan lýtur því markaðs- og samkeppnislögmálum ESB eins og aðrar vörur. Frjálst flæði vöru, fjármagns, fólks og þjónustu, þ.e. „fjórfrelsið“ er greipt í stjórnarskrá ESB. Frjálst flæði raforku yfir landamæri er þar með talið.  
Allur þingflokkur Framsóknarflokksins samþykkti innleiðingu 3. orkupakka ESB árið 2019, allir sem einn. Spurning vaknar hvort þingmenn Framsóknar hafi skilið til fulls hvað þeir voru að samþykkja? Þingmenn VG höfðu t.d. ekki hugmynd um það. Þriðji orkupakki ESB skyldar nefnilega stjórnvöld til að tryggja og auðvelda aðgengi nýrra raforkuframleiðenda til að tryggja og auðvelda aðgengi nýrra að markaðnum og þróa raforkumarkaðinn „til aukinnar hagkvæmni og skilvirkni“ og að ryðja úr vegi öllum hindrunum fyrir raforkutenginum á milli landa.
Í samræmi við ákvæði orkupakkanna hefur verið sett á fót hér á landi „markaðstorg“ fyrir raforkuviðskipti; Elma orkuviðskipti, sem eru í eigu Landsnets og Vonarskarð, sem er einkarekið. Nú þurfa heimili og lítil fyrirtæki að keppa við stórfyrirtæki um raforkuna á uppboðsmarkaði.
ESB-sinnar hér á landi fagna því að sjálfsögðu.

Halla Hrund Logadóttir f.v. Orkumálastjóri skrifaði þ. 17. nóvember 2024 grein á visir.is 1) þar sem hún segir m.a.:

„Raforka er ekki bara vara sem seld er til hæstbjóðanda. Hún er lífæð samfélagsins, grundvöllur daglegs lífs og atvinnurekstrar. Nú þarf að tryggja að allir njóti góðs af henni. Líka venjuleg fyrirtæki, garðyrkjubændur og heimilin í landinu. Viljum við verða verstöð fyrir erlenda fjárfestingasjóði, þar sem við seljum auðlindir okkar sem hrávöru til hæstbjóðanda, eða viljum við byggja upp fjölbreytt atvinnulíf sem styður við nýsköpun, minni fyrirtæki, virðisaukandi framleiðslu og gjaldeyrissparandi starfsemi? Þetta er ekki aðeins spurning um hagnað eða markaðslögmál – þetta er spurning um stefnu, gildi og framtíðarsýn fyrir Ísland.”

Þarna heldur f.v. Orkumálastjóri því blákalt fram, að raforkan sé alls ekki „vara“ sem ekki sé hægt að selja á uppboðsmarkaði og að stefna (líklega stefna Framsóknar) geti bjargað ástandinu. Nú er það svo, að Framsóknarflokkurinn gerði á síðasta kjörtímabili algjörlega misheppnaða tilraun til að skáka eigin misgjörðum með því að ganga í berhögg við ákvæði EES-samningsins og setja lög um forgangsorku til heimilanna 2). Þeir eru greinilega enn ekki búnir að fatta EES og telja að þetta ætti ekki að vera mikið vandamál þar sem heimilin nota einungis um 5% af raforkuframleiðslunni. Frumvarpið var þó gert afturreka og stólpagrín gert að flutningsmanni þess. Ráðherra orkumála sagði t.d. að það væri mun skynsamlegra að „treysta á samfélagsvitund orkufyrirtækjanna“!

Landsvirkjun er langstærsti framleiðandi raforku hér á landi. Ef svo stór framleiðandi raforkunnar er skyldaður til að tryggja ákveðnum viðskiptavinum ákveðið magn, þá tryggir það í raun yfirburði þess kaupanda gagnvart seljendum, raforkumiðlum, afætum og öðrum milliliðum og ekki síst öðrum framleiðendum raforkunnar. Frumvarpið gekk hins vegar út á það að aftengja raforkuna frá lögmálum hins frjálsa markaðar, m.ö.o. markaðslögmálin voru tekin úr sambandi. Þetta stangast algjörlega á við ákvæði EES-samningsins.

Þriðji orkupakki ESB gerir reyndar ráð fyrir að yfirvöldum sé heimilt að skylda fyrirtæki til að sinna heimilum og fyrirtækjum við vissar efnahagslegar aðstæður (neyðarástand) en þá þarf að skilgreina vel það ástand og þær skyldur og ástæður þurfa að vera gagnsæjar, án mismununar, sannprófanlegar og tryggja jafnan aðgang raforkufyrirtækja að neytendum. Ekki er þó með neinu móti hægt með íslenskum lögum að mismuna hópum viðskiptavina eftir því hvaða magn og verð þeir borga á raforkumarkaði.

Nú vaknar sú spurning hvernig f.v. Orkumálastjóri, Halla Hrund Logadóttir ætlar sem þingmaður Framsóknar eða jafnvel sem nýr orkumálaráðherra að aftengja framleiðslu og sölu á raforku frá markaðslögmálum ESB? Segja upp EES? Segja Ísland frá orkupökkum ESB?

...eða er kannski bara best að treysta áfram á samfélagsvitund orkufyrirtækjanna?  

Ps. Undirritaður hefur ítrekað beint fyrirspurnum um þessi atriði til Höllu Hrundar en hún hefur enn ekki svarað þeim.

ref.

1) https://www.visir.is/g/20242650864d/-hvenaer-var-thetta-samtal-vid-thjodina-tekid-spurdi-gardyrkjubondinn

2) https://www.althingi.is/altext/154/s/0635.html

350 milljarða tilfærsla á mengun frá ESB til Hafnarfjarðar

Á Ísland að verða stærsti og dýrasti ruslahaugur ESB?

Lítið hefur verið fjallað um almenna andstöðu og mótmæli íbúa Hafnarfjarðar og í raun íbúa Stór-Reykjavíkur við áætlanir Reykjavíkurborgar / Orkuveitunnar / Carbfix um að dæla á ári hverju 3 milljónum tonnum af mengunarúrgangsefnum (aðallega CO2), þ.e. efnaúrgangi frá járn-, stál-, ál- og sementsiðnaði í ESB. Þessi úrgangsefni verða á fljótandi formi og innhalda um 5.700 tonn af ýmiss konar snefilefnum sem sum hver geta verið baneitruð jafnvel í litlum skömmtum svo sem blásýru, arsen, kvikasilfur, kadmíum, blý o.fl.

Smíðuð verða sérstök eiturefnaflutningsskip

Fjölmennur íbúafundur var haldinn í Bæjarbíó í byrjun janúar 2024 þar sem Hafnfirðingar kröfðust svara við ýmsum áleitnum spurningum einkum hvað varðar skort á upplýsingum og  á samráði við íbúana. Skv. heimasíðu samtakanna „Mótmælum staðsetningu Coda Terminal við í búabyggð“ á Facebook þykir mörgum sem Rósa Guðbjartsdóttir bæjarstjóri hafi farið á bak við íbúa Hafnarfjarðar með því að skrifa undir tvær stuðningsyfirlýsingar til handa Carbfix vegna Coda Terminal verkefnisins þ.e. í október 2020 og í febrúar 2022, án þess að spyrja íbúa bæjarins áður álits þ.e. hvernig þeim litist á verkefnið heldur hafi hún staðfest að verkefnið nyti fulls stuðnings sveitafélagsins og þá væntanlega þeirra íbúa sem í því búa! Slík yfirlýsing var m.a. nýtt af Carbfix til að krækja í 16 milljarða styrk frá ESB „með fullum stuðningi nærsamfélagsins“. Skyldi tilgangurinn hafa helgað meðalið?

Hafnfirðingar mótmæla og krefjast svara

Aðdragandi þessa tilraunaverkefnis er þó lengri og má rekja allt aftur til júní 2019 er undirrituð var viljayfirlýsing stjórnvalda, stóriðjunnar og Orkuveitu Reykjavíkur um hreinsun og bindingu kolefnis. Í kjölfarið hófu fyrirtækin undirbúning og skoðun á mögulegu förgunarverkefni við Straumsvík. Þreifingar og viðræður áttu sér stað á milli fyrirtækisins og Hafnarfjarðarhafnar og umhverfis- og skipulagssviðs Hafnarfjarðarbæjar um möguleikana kæmi til þessarar uppbyggingar án þess að þessi áform væru kynnt fyrir íbúum bæjarfélagsins.

Það skal tekið skýrt fram, að Hafnfirðingar eru ekki að mótmæla aðferðum Carbfix við kolefnisförgun, heldur einungis staðsetningu Coda Terminal tilraunaverkefnisins við bæjardyr þeirra á Völlunum í Hafnarfirði. 

Hafnfirðingar kalla nú eftir því að bæjarstjórinn, Rósa Guðbjartsdóttir standi með íbúum bæjarins, taki samtalið við bæjarbúa og hlusti á áhyggjur þeirra og útskýri mál sitt áður en hennar embættistíma lýkur um áramótin. Allar líkur eru þó á því að það verði valtað yfir Hafnfirðinga því skv. grein um Coda Terminal í Mbl í dag áætlar Orkuveitan að tilraunaverkefnið muni skili alls 350 milljarða hagnaði á næstu árum. Þrjú önnur slík verkefni séu í deiglunni og þá vaknar sú spurning hvort önnur bæjarfélög séu reiðubúin að fórna náttúrunni og mannlífinu fyrir alla milljarðana sem í boði eru?

Fylgist með á Facebook: